‘We kunnen alleen duurzaam bouwen als we nu iets neerzetten dat niet gebonden is aan een functie, maar dat we steeds kunnen aanpassen aan de wensen van de gebruiker. We moeten bouwen op basis van draagstructuren die in 2015 een kantoor kunnen huisvesten, over tien jaar een zorgwoning en over 30 jaar weer een andere functie krijgen,’ betoogde Eduard van der Meer voor de 600 genodigden op het Duurzaam Gebouwd Congres van donderdag 14 november. Hieronder leest u een samenvatting van zijn verhaal en ziet u hoe VBI met haar partners toekomstvast rendement realiseert.
‘Duurzaam bouwen is flexibel bouwen’
‘Toen ik hoorde dat ik u toe zou spreken op het duurzaam gebouwd congres, dacht ik: dat is eigenlijk de verkeerde benaming, duurzaam gebouwd. Eigenlijk moet het zijn duurzaam gebrúikt. Dat we duurzaam moeten bouwen weten we, maar we moeten met elkaar praten hoe een gebouw over 50 jaar goed wordt gebruikt en dus 50 jaar rendement oplevert. Vandaag vertel ik u hoe dit kan met wat wij Flexibel comfort noemen. Huisvesting die steeds aanpasbaar is aan de veranderende wensen van de eindgebruiker. Duurzame producten en processen worden dan randvoorwaardelijk. Belangrijk, maar randvoorwaardelijk.
Product – proces – project – programma
Als we namelijk alleen kijken naar de duurzaamheid van een product of proces, zien we een industrie die probeert te excelleren binnen de eigen grenzen. Ik heb dat ervaren in de waterzuivering, chemie en in mijn tijd bij Eneco. We krijgen keurmerken en certificaten en dat is dat. Maar als we er alleen van uitgaan dat we de wetgeving moeten volgen, dan krijgen we effecten als lucratieve handel in CO2-emissie. Of dat er een installatie wordt bijgeplaatst om EPC-normen te halen.
Nee, pas als we een ambitie met elkaar delen, komen we tot resultaat. We moeten in een gezamenlijk programma people, planet en profit combineren. Dat kan alleen in een constante dialoog: een wisselwerking tussen vraag en aanbod met als doel over een lange periode waarde te bieden aan de gebruiker. Dat vraagt dat we niet praten over producten, processen of zelfs over projecten, maar denken in programma’s. Een project geeft antwoord op de vraag van nu, maar als wij programmatisch kijken naar een huisvestingsopgaaf moeten we dat voor minstens 30 jaar doen en uitgaan van rendement over die hele periode.
De bouw: van proces naar programma
Waar staan wij nu in de bouw? We zijn nog erg bezig met processen, in de ontwikkelingsfase van regels. Natuurlijk bestaan ISO9001 en ARBO-regelgeving wat langer, maar BREEAM, LEADS, GPR en EPC zijn nog in ontwikkeling en staan volop ter discussie.
Deze systemen hebben in eerste instantie voor de toeleverende industrie effect op het product en een deel op het proces. De CO2-schaduwprijs betekent efficiënter omgaan met materialen en middelen. Het heeft ook binnen VBI geleid tot nog efficiëntere doorsnedes en bijvoorbeeld de ontwikkeling van groener beton samen met de ENCI. Ook in mijn rol binnen het NVTB en het Adviescollege Milieu en Kwaliteit zijn we daar natuurlijk volop mee bezig.
Dit zijn heel positieve ontwikkelingen, waar wij volop aan meewerken, maar het zijn niet meer dan belangrijke randvoorwaarden. Het gaat niet om een deelproduct, maar om de prestatie van het gehele gebouw met een langdurig rendement. Ontwikkelingen over vijf jaar zijn nog te overzien. Maar wat gebeurt er over tien jaar? 15, 20, 30 of 50 jaar? Niemand kan dat met zekerheid zeggen. Daarom kunnen we maar een ding doen: flexibel bouwen.
We kunnen namelijk alleen echt duurzaam bouwen als we nu iets neerzetten dat niet gebonden is aan een functie, maar dat we steeds kunnen aanpassen aan de wensen van de gebruiker. We moeten nu gaan bouwen op basis van flexibele draagstructuren die in 2015 een kantoor kunnen huisvesten over tien jaar een zorgwoning en over 20 jaar weer een andere functie kan krijgen voor blijvend rendement. Want een gebouw kan nog zo duurzaam gerealiseerd zijn, als het niet aanpasbaar is aan de wensen van de gebruiker staat het leeg en dat is nooit duurzaam aan welke normen de producten en processen ook voldoen. Duurzaam bouwen wordt bouwen rond de wensen van de gebruiker van het gebouw. Niet alleen van vandaag, maar ook morgen.
Dat kan alleen met een goede draagconstructie als uitgangspunt van het ontwerp- en bouwproces. Dat betekent dat vóór een architect een streep op papier zet, hij eerst nadenkt over de draagstructuur. Een draagstructuur waarbij de inrichting, het gevelbeeld en de installaties steeds aangepast kunnen worden aan de eisen van de tijd.
Een werkwijze voor flexibel bouwen
Wij noemen dat Flexibel comfort. Het is een werkwijze en tegelijk een denkwijze om toekomstbestendig te bouwen. Wilt u hier meer over weten? Lees dan de uitwerkingen van de businesscases of bel met Annet Neugebauer.
Eduard van der Meer, keynote op Duurzaam Gebouwd Congres 2013
